Poniższy wpis dotyczy przykościelnego postumentu z krzyżem w Sosnowej. Jest to obiekt dla mnie szczególnie fascynujący, ponieważ - z tego, co wiem - treść jego inskrypcji pozostawała dotąd nierozwiązaną zagadką.
Niedawno o odczytanie i przetłumaczenie tychże poprosiła mnie mama. Wymagało to kilku godzin mozolnej pracy, ale… (chyba) się udało! Wszystko dzięki pomocy mojej drogiej A. ☺️
Miłego czytania!
Jeżeli wiesz więcej, proszę napisz na
kontakt@sosnowa.org🤓
Lokalizacja
Lokalizacja omawianego krzyża na mapie satelitarnej (oznaczona żółtą strzałką).
Omawiany postument z krzyżem znajduje się przy bramie prowadzącej do Kościoła św. Maternusa w Sosnowej i jest usytuowany wzdłuż schodów.
Front
Postument (podstawa krzyża) składa się z plinty (dolna, płaska płyta), cokołu schodkowego (stopniowa podstawa) oraz trzonu (główna, pionowa część) zwieńczonego gzymsem (wystający pas).
Na szczycie znajduje się kamienny krzyż z figurą Jezusa, otoczony dwiema rzeźbami aniołów. Trzon zdobią płaskorzeźby przedstawiające (od góry): dwa anioły, wizerunek Matki Boskiej oraz Baranka Bożego spoczywającego na krzyżu.
Może się wydawać, że obecnie puste miejsce na cokole mogło kiedyś zawierać inskrypcję, którą zatarł czas.
Front: inskrypcja pod płaskorzeźbą Baranka
Pierwsza inskrypcja znajduje się pod płaskorzeźbą Baranka i jest cytatem biblijnym.
Tłumaczenie
Powyższe tłumaczenie opiera się na kilku założeniach:
- Po pierwsze, słowo „Sætt” to błąd, archaizm lub lokalny dialekt, a w rzeczywistości autorowi inskrypcji chodziło o współczesne „Seht”, co czyniłoby ten napis cytatem biblijnym: „Seht das Lamm Gottes” - słowa wypowiedziane przez Jana Chrzciciela, gdy ujrzał Jezusa nad Jordanem (J 1,29).
- Pod drugie, po słowie „Go” w pustym miejscu znajdowały się kiedyś litery tworzące słowo „Gottes” („Boży”).
Front: inskrypcja na plincie
Druga inskrypcja znajduje się na plincie. Zawiera informacje o roku budowy (1833), imieniu fundatora (Anton Ratzke) oraz intencji powstania krzyża - ku pamięci jego zmarłego ojca, Josepha.
Rodzina Ratzke
Według gedbas.de, rodzina Ratzke mieszkała w Wolmsdorf (dawnej Sosnowej) co najmniej od 1695 roku.
W 1833 roku Sosnowa (Wolmsdorf) należała do Królestwa Prus.
Tłumaczenie
Odczytywanie liter w tej inskrypcji było wyjątkowo trudne. Kamieniarz stosował zdobne litery (pismo gotyckie) niekonsekwentnie - widać to wyraźnie na przykładzie litery A, która ma zupełnie inny kształt w skrócie „Ao” (Anno) niż w imieniu „Anton” w pierwszej linijce. Te dwa warianty znacząco się od siebie różnią, co utrudniało rozpoznanie imienia.
Na szczęście ten sam kształt A, który pojawia się w imieniu Anton, został użyty również przy imieniu Antonius w innej części postumentu, co znacznie ułatwiło odczytanie tekstu.
Lewa flanka: płaskorzeźba św. Magdaleny
Z lewej strony postumentu znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca św. Magdalenę z charakterystycznymi dla niej atrybutami: czaszką (symbolizującą życie w odosobnieniu, w pustelni, jako osoba umarła dla świata), krucyfiksem oraz rozpuszczonymi włosami (będącymi symbolem jej przemiany w pokutnicę i przypomnieniem dawnego grzesznego życia).
S. to łacińskie Sanctus.
Wydaje się, że Nagdalena to nie niemiecka wersja Magdaleny, a po prostu literówka kamieniarza.
Prawa flanka: płaskorzeźba św. Jana Apostoła
Z prawej strony postumentu znajduje się płaskorzeźba z wizerunkiem św. Jana Apostoła.
A.P. to łacińskie Apostolus.
Rewers (góra): płaskorzeźba św. Antoniego z Padwy
Z tyłu postumentu, w górnej części, widnieje płaskorzeźba św. Antoniego z Padwy w charakterystycznym franciszkańskim habicie z kapturem, trzymającego w prawej dłoni lilię, a na ramieniu Dzieciątko Jezus.
Niestety nie wiem, co oznacza skrót ViP (lub V.P) po imieniu świętego. Być może Venerabilis Pater, a więc Czcigodny Ojciec.
Rewers (dół): płaskorzeźba św. Jana Nepomucena
W dolnej części tyłu postumentu widnieje płaskorzeźba św. Jana Nepomucena, praskiego duchownego. Rozpoznajemy go po wyrazistych atrybutach: stroju kanonika (wskazującym na jego funkcję w praskiej katedrze), birecie na głowie, palmie męczeństwa w jednej dłoni oraz krucyfiksie w drugiej.
Podsumowanie
- Fundatorem krzyża był Anton Ratzke, mieszkaniec Wolmsdorf.
- Krzyż wzniesiono dla upamiętnienia jego zmarłego ojca, Josepha Ratzke.
- Krzyż pochodzi z 1833 roku.
- Na postumencie widnieją płaskorzeźby licznych świętych (również z tyłu!).
- Oprócz niemieckich inskrypcji znajdują się na nim również łacińskie podpisy świętych.